در شش مرحله اطلاعات را در مغزمان تثبیت کنیم
یکی از روش های مطالعه که توسط دو استاد نام های H.a.Robinsom و Thomas در سال 1972 ارائه شد روش مطالعه sq4r نام دارد این روش از مخفف حروف Scan , Question , Read , Reflect , Recite , Review نام گذاری شده است در شش مرحله به شما کمک می کند تا بهتر یاد بگیرید و مطالب و کتاب های درسی و یا غیر درسی خود را بهتر درک کنید اما در کنار این درک بهتر که مزیت اصلی این روش مطالعه به شمار می آید عیب آن این است که وقت گیر و زمان بر است اما به نظر من اگر شما این روش را با سیستم مرور دوره ای تر کیب کنید و پس از انجام روش و مراحل ، در زمان هایی که مغز نیازمند است مرور کنید می توانید مطلب را در ذهن و مغز خود دائمی و ابدی کنید .
همانطور که گفته شد روش مطالعه sq4r از مخفف کلمات یاد شده بالا تشکیل شده است که با ترجمه آنها به فاسی می شود این مراحل را این گونه عنوان کرد پیش خوانی ، سوال ، خواندن ، تفکر و تامل ، از حفظ گفتن و جواب سوالها را دادن و مرور مجدد .
وقتی ابتدای این کلمات و مراحل را در کنار هم قرار می دهیم به کلمه پس ختام می رسیم به همین دلیل برخی آن را روش مطالعه پس ختام هم می گویند تکته ای که در مورد این روش می توان گفت این است که در ابتدای کار ممکن است شما برای آنکه یک مطلب و یا درسی را با این روش بخوانید وقت گیر باشد اما با انجام و ادامه دادن مهارت شما در این روش مطالعه تقویت می شود و با تکرار زمان کمتری از شما خواهد گرفت بنابراین نگران زمانی که در ابتدا می گذارید نباشید و سعی کنید با تلاش و تکرار به مهارت برسید در ادامه از شما دعوت می کنم تا مراحل روش مطالعه sq4r را بیشتر بشناسید :
قدم اول ، بررسی اجمالی کتاب (Scan)
در اول کار یک نگاهی به فهرست ،مقدمه ، فصول ، عناوین ، نتیجه گیریهای انتهای فصلهای کتاب می اندازیم یا اگر می خواهیم یک فصل از کتاب را بخوانیم یک نگاهی به عناوین ابتدا تا انتها فصل می اندازیم و روی آنها فکر می کنیم اگر عکسی یا نموداری در متن بود نگاهی به آنها می کنیم این کار سبب می شود که فکر ما درگیر شده و سوالاتی راجب کتاب در ذهنمان ایجاد خواهد شد حال وقت آن است که به قدم دوم برویم .
قدم دوم ، طرح سوال (Question)
در حاشیه کتاب یا تکه کاغذی یا در بخش یادداشتهای گوشیتان سوالاتی که به ذهنتان رسیده را یادداشت کنید اگر سوال خاصی به ذهنتان نرسید می توانید عناوین هر فصل را به سوال تبدیل کنید مثلا همین مقاله که می خوانید می توانید بپرسید که خوبsp4r مخفف چیست ؟ یا بررسی اجمالی چگونه انجام می شود؟ یا می توانید سوالات خود را با چگونه ، چطور و چه آغاز کنید .
قدم سوم ، مطالعه و خواندن (Read)
در مرحله سوم این روش مطالعه sq4r شروع می کنید به خواندن کتاب و یا مطلب و متن و سعی می کنید جواب سوالاتی که در مرحله قبل مطرح کرده اید را پیدا کنید البته نیازی نیست در این مرحله جواب های خود را یادداشت کنید باید بفهمید که اصلا منظور نویسنده از نوشتن چیست ? و هدف اصلی را پیدا کنید .
قدم چهارم ، تفکر و تامل (Reflect)
درباره آنچه که می خوانید فکر و اندیشه کنید آنها را به مطالب قبلا یاد گرفته اید ربط دهید و در حقیقت یک قلاب برای مطالب جدید در ذهنتان ایجاد کنید مطالب فرعی را به اصلی ها ارتباط بدهید جواب سوالهایی که در مرحله دوم مطرح کردید را پیدا کنید .
قدم پنجم ، معلم شوید (Recite)
در حین خواندن بعد از آنکه یک مفهوم را خواندید و به اتمام رسیدید حال باید مانند معلم ها شوید و از حفظ و هر انچه را که درک کرده اید و فهمیده اید را به زبان بیاورید و بیان کنید در این روش مطالعه و در این مرحله باید هر آنچه را که خواندید و یادگرفته اید توضیح دهید نیازی نیست که کسی را پیدا کنید تا این کار را انجام دهید پیشنهاد من این است که از گوشیتان استفاده کنید و بخش ضبط صدا یا recorder را فعال کنید و صحبتها و توضیحاتی که می دهید را ضبط کنید اگر احیانا گوشی به همراه ندارید این توضیح را برای مدادتان و یا خودکارتان انجام دهید .
قدم ششم ، مرور کنید (Review)
وقتی مطلب ، فصل و کتاب را تمام کردید حال هر آنچه را که خواندید مرور کنید یک بار دیگر جواب سوالاتی که در مرحله دوم مطرح کردید را بدهید البته این بار از حفظ و بدون نگاه کردن به مطلب و متن اگر کتاب می خوانید این کار را برای کل کتاب انجام دهید .
در این روش مطالعه همانطور که مشاهده کردید ابتدا ذهن و مغز را درگیر می کنیم و این درگیری تا انتها ادامه پیدا می کند وقتی در مرور اولیه تان نگاهی اجمالی به متن و یا کتاب می اندازید و عناوین را می خوانید ذهن شما درگیر شده و شروع به قلاب سازی برای متن می کند زمانی که سوالها را مطرح می کنید و برای سوالات جواب پیدا می کنید درگیری کاملتر شده و زمانی که شروع می کنید مطلب را توضیح دادن در حقیقت خودتان را محک می زنید و در انتها یا یک مرور دوباره مطالبی که ممکن است را فراموش کرده اید را یکبار دیگر مرور می کنید .
این روش را حتما برای مطالعه کتاب ها و یا متون بلندی که قصد دارید بخوانید امتحان کنید مطمئن هستم از اینکه چقدر مطلب را به خوبی به ذهنتان سپرده اید حیرت زده خواهید شد منتظر نظرات و نتایج شما از استفاده از این روش هستیم .
در همین راستا اگر علاقمند هستید مانند حرفه ای ها کتاب بخوانید پیشنهاد می کنم به مقاله چگونه مانند حرفه ای ها کتاب بخوانیم سر بزنید