چگونه یادداشت برداری کنیم ؟
تا حالا شده که کتابی را بخوانید و بعد با خودتان بگویید اصلا یادم نمی آید چه چیزی خوانده ام یا بدتر از این یک فصل را می خوانید و بازهم همان اتفاق یا شاید یک صفحه و یا شاید یک خط را می خوانید و بازهم فراموش می کنید که چه چیزی داشتید مطالعه می کردید یا ممکن دانش آموز و یا دانشجو باشید و یکی از کتابهایتان را یکبار خوانده اید و دوباره برای آنکه نیاز به یاد آوری دارید باید آن کتاب قطور را مجددا بخوانید و اصلا هم وقت ندارید خوب راه حل چیست ؟
در چنین مواقعی مرور کردن بهترین کار است و برای مرور نیاز دارید که یادداشت برداری کنید اما آیا یادداشت برداری هم اصول دارد ؟ دراینجا به شما می گویم بله یادداشت برداری هم اصول و قواعد خودش را دارد و اگر شما آشنا به این قواعد باشید مطمئنا در کار کتابخوانی موفقتر خواهید بود و این کار شما را یک گام به جلوتر می برد
اهمیت یادداشت برداری
در ابتدا برویم سراغ اهمیت یادداشت برداری ، یکی از ویژگیهای اساسی مغز و ذهن آدمیزاد فراموشی است این خاصیت در برخی زمانها فوق العاده بدرد بخور است مثل لحظات درد و غم و مشکلات و دور از جان شما از دست دادن عزیز این ویژگی باعث آرام شدن ما می شود و ما با فراموشی به حالت اولیه و زندگی عادی خود برمی گردیم اما خوب همین ویژگی وقتی یک دانش آموز یا دانشجو هستیم اصلا خوب نیست و اگر به حجم انبوه مطالبی که باید یاد بگیرم و به خاطر بسپاریم نگاه کنیم خوب وقت زیادی از ما خواهد گرفت اما اگر یادداشت برداری کنیم و اصولی مرور کنیم کمک زیادی به ما در صرفه جویی در وقت خواهد کرد اما اهمیت یادداشت برداری به همین جا ختم نمی شود وقتی اصولی کار کنیم مطالب ما منظم در اختیار ما قرار می گیرد و علاوه بر زمان بر کیفیت یادگیری و آرامش ذهنی ما هم تاثیر گذار است اما برویم مرحله بعد
کجا یادداشت هایمان را بنویسیم
در دو محل می توانیم یادداشت های خود را وارد کنیم روش اول که قدیمی و سنتی است استفاده از کاغذ است و روش دوم استفاده از ابزار الکترونیکی مثل گوشی و لب تاب است که می توان از برنامه های قابل نصب روی هر کدام استفاده کرد اما هر روش مزیت و معایب خاص خودش را دارد
در روش اول یادداشت برداری که استفاده از کاغذ است خوب سرعت دست شما در نوشتن تاثیر گذار است و اگر دست شما کند باشد خوب کاری زمان بر خواهد بود اما در این روش می توانید با اندکی خلاقیت و کشیدن شکلها و نمادهای مختلف به یادداشتهای خود جلا و زیبایی بدهید البته این کار چون نیم کره راست مغز را درگیر می کند به شما در به خاطر سپردن مطالب کمک هم می کند
حتما در بالای صفحات خود از شماره صفحه استفاده کنید و عنوان مطلبی و را در حال مطالعه هستید را یادداشت کنید اگر از دفتر و یا سررسید استفاده می کنید ضمن شماره گذاری در ابتدا یا انتهای دفتر فهرست مطالب را ایجاد کنید تا در آینده اگر خواستید به آنها مراجعه کنید راحتر پیدایشان کنید اگر هم از برگه استفاده کنید آنها را دسته بندی کنید و از کاور استفاده کنید و روی کار عنوان مطلب را بنویسید تا باز هم پیدا کردنشان راحت باشد این کارها عیب کاغذ را که ممکن است نوشته های شما گم و گور شوند و یا اصطلاحا قاطی شود را می پوشاند
اما در روش دوم می توانید از نرم افزارهای مختلف مانند word ,onenote , evernote و یا بخش یادداشت گوشی استفاده کنید البته برای این کار برنامه های فراوانی وجود دارند و اصلا شما هیچ محدودیتی ندارید و دست شما باز است اما در این روش هم نامگذاری و پوشه بندی کمک فراوانی به شما می کند تا جستجو و دسترسی تان آسانتر باشد در این حالت هم از عنوانبندی غافل نشوید و پشتیبان گیری (بک آپ) نیز فراموش نشود
البته من بعضی از مواقع که حوصله نوشتن ندارم از یک هندزفری و برنامه ضبط صوت گوشیم استفاده می کنم و نکات مهمی را که می خواهم بنویسم را به صورت صوتی ضبط می کنم و درزمانی که وقت و حوصله دارم یادداشت های خودم را وارد دفترچه یا لب تاب می کنم
انواع یادداشت برداری :
برای یادداشت برداری روش و تکنیکهای مختلفی وجود دارد که در ادامه مطلب به صورت اختصار به آنها اشاره خواهیم کرد
1 – از حاشیه کتاب و یا متن تان استفاده کنید
این روش یکی از ساده ترین روش برای یادداشت برداری است چون حاشیه کتاب ها هم کم و کوتاه است و هم نزدیک به متن اصلی است و این خودش یک مزیت است اما در حاشیه نویسی هم باید نکاتی را رعایت کنید تا یادداشتان بعدها که قصد مرور دارید بهتر به کارتان بیاید در ابتدا متن هایی که در حاشیه می نویسید باید کوتاه و کلیدی باشد می توانید از یک فلش و یا با کشیدن خط ، آن کلمه کلیدی را به متن مورد نظر ربط دهید درحاشیه می توانید هر آنچه که ممکن است به ذهنتان در مورد متن می رسد و از متن درک می کنید بنویسید
از نمودار درختی هم می توانید استفاده کنید در نمودار درختی هم از کلمات کلیدی استفاده کنید و به گونه ای رسمشان کنید که کلمات به هم مربوط باشد و به نوعی از هم زاده شده باشد
2 – از هایلایت و برجسته سازی استفاده کنید
در روش که همانند روش قبلی ساده است و در خود کتاب و یا متن مورد مطالعه انجام می شود شما با استفاده از یک ماژیک و یا مداد دور یا روی کلمات یا جملاتی که مهم هستند و به نظرتان کلیدی هستند خط بکشید و علامت گذاری کنید در این روش اگر درک یا مفهومی به ذهنتان رسید می توانید ان را در کنار متن یا جمله کلیدی تان بنویسید در این روش و روش قبلی فقط چون از خود متن استفاده می شود به نظر متن مان شلوغ و کثیف می شود و ممکن اگر در آینده دوباره بخواهیم متن را بخوانیم کمی با مشکل مواجه شویم
3 – روش جدول کشی
اگر جز افرادی هستید که نظم و تمیزی کار برایتان مهم است این روش یکی از بهترین روش ها برای یادداشت برداری خواهد بود چون شما در این روش اطلاعات خود را دسته بندی کرده و سپس میزان اهیمت هر کدام را مشخص می کنید و جداگانه برایشان سطر و ستون مشخص می کنید تعداد سطر ها و ستون ها به شما و متن یا کتاب و موضوع که در حال مطالعه آن هستید برمی گردد در جدول زیر من برای یک فصل از کتاب عادت های اتمی جیمز کلیر این روش را استفاده کرده ام چیزی که در این روش مهم است مشخص کردن موضوعات اصلی و فرعی است و همچنین اینکه از کلمات کلیدی استفاده کنید تا جدولتان زیاد شلوغ نشود
4 – اوت لاین یا طبقه بندی
این روش یادداشت برداری همانند روش جدول کشی است و شما باید مطالب و یادداشت های خودتان را به صورت موضوعات اصلی و فرعی در بیاورید و تقاوت شان در این است که شما نیازی به جدول کشی ندارید و فضای بیشتری برای نوشتن مطلب دارید در این روش چون خطوط جدول نیستند که موضوعات را از هم جدا کنند شما باید یا از چند رنگ استفاده کنید که هم زمان بر است و هم هزینه بر ، یا می توانید از نمادها یا حروف کوچک و بزرگ و اعداد یونانی و انگلیسی استفاده کنید البته من از روش اعداد استفاده می کنم به این صورت که مثلا موضوع اصلی عدد 1 است موضوع فرعی همین موضوع 1-1 و 2-1 و الی آخر است اگر در موضوعات فرعی هم خواستم جزیی تر بشوم دوباره از یک (-) استفاده می کنم 1-2-1 و همین طور پیش می روم هم گیج نمی شوم و هم نماد کم نمی آورم و برایم ساده تر است البته در بعضی از جاها برای این جدا سازی هر چقدر موضوع فرعی تر می شود مکان شروع آن از اول خط جلوتر می رود و اصطلاحا شروع موضوع فرعی از اصلی خودش جلوتر است مانند مثال زیر
موضوع اصلی
موضوع فرعی
موضوع فرعی تر
5 – یادداشت برداری با استفاده از نقشه ذهنی
این روش که یکی از جدیدترین روش ها برای یادداشت برداری است و توسط آقای تونی بوزان بسط و گسترش داده شده است البته قدمت آن به گذشته های خیلی دور برمی گردد حتی فلاسفه یونان هم از این روش بهره می بردند
این روش که می توان گفت الهام گرفته از درخت و شاخ و برگ های آن است شما موضوع اصلی را در مرکز قرار می دهید و موضوعات فرعی از اصلی جدا می شوند و شاخه فرعی جدا شده باید در ابتدا ضخیم باشد تا اگر موضوع فرعی تری داشت آن شاخه نازک تر می شود استفاده از نمادها و شکلک ها و رنگهای مختلف هم به زیبایی کار کمک می کند و هم چون بصری تر می شود نیمکره راست را بیشتر درگیر می کند که در به خاطر سپردن مطلب نقش بهتری بازی می کند در این روش هم باید از کلمات کلیدی استفاده کنید برای اینکه جای کافی برای ترسیم داشته باشید کاغذ خود را بصورت افقی (لنداسکپ ) قرار دهید در بالای هر برگه تاریخ و یک عنوان اصلی را بنویسید تا در آینده برای مرور کمک حتالتان باشد .
6 – یادداشت برداری به روش کرنل
این روش که توسط یکی از اساتید دانشگاه کرنل که یکی از پرآوازه ترین دانشگاههای آمریکا و در ایالت نیویورک واقع شده است به نام پروفسور والتر پاوک در سال 1950 اختراع و ابداع شده است تا دانشجویان و دانش آموزان بتوانند از آن برای بهتر یادگرفتن و مرور مطالب استفاده کنند والتر پاوک این روش یادداشت برداری را در کتابی با عنوان چگونه در دانشگاه درس بخوانیم توضیح و تفسیر داده است این روش در کنار روش نقشه کشی ذهنی یکی از بهترین روش ها برای یادداشت برداری و مرور و به خاطر سپردن مطالب است
در ابتدای کار شما باید کاغذ خود را به سه بخش تقسیم کنید که شامل دو ستون و دو سطر می شود که نسبت سطرها و ستون ها به هم 70 به 30 است یعنی یک سطر نسبت به دیگر 70 به 30 است و ستون هم همینگونه درست مانند شکل زیر
برای پرکردن برگه ابتدا در بخش 70 درصد نکات و موضوعات مهم را به ترتیب یادداشت می کنیم در این بخش باید مهمترین و اصلی ترین نکات را وارد کنیم همچنین تا حد امکان از علائم و نمادها استفاده می کنیم حال در بخش 30 درصد با توجه به موضوعات و نکات مهمی که یادداشت کردیم یک کلمه کلیدی می نویسیم این کلمه باید نماینگر موضوعی که نوشتیم باشد تا با نگاه کردن به کلمه کلیدی موضوع برایمان یادآوری شود برای مرور بعد از مرور بخش 70 درصد و کلمه کلیدی ، بعد دستمان را روی ستون 70 درصدی میگذاریم و سعی می کنیم و از روی کلمه کلیدی موضوع را توضیح دهیم
در سطر 30 درصد هم خلاصه کوتاه از متنی که نوشتیم یادداشت می کنیم تا یک در آینده اگر خواستیم یک مرور کلی و سریع داشته باشیم بتواند به ما کمک کند
همانطور که در ابتدای این روش عنوان کردیم این روش توسط اساتید دانشگاه برای دانشجویان طراحی شده است تا بتوانند توضیحات شفاهی که درکلاس ها داده می شود را بتوانند یادداشت برداری کنند و در آینده از آنها استفاده کنند اما خوب این روش را به دلیل جامع بودن می توان برای دانش آموزان و کسانی که اهل مطالعه برای یادگیری هستند هم استفاده کرد این روش به دلیل اینکه مفهومی است و به درک شما از متن و کتاب و با دروسی که می خوانید کمک می کند بهتر است برای دروسی که حفظی هستند استفاده نشود این روش یادداشت برداری فقط زمانی استفاده کنید که نیاز به درک عمیق از مطالب دارید .
سخن پایانی
روشهای یادداشت برداری را بهتر در زمان که در سر کلاس هستید یا بلافاصله بعد از آمدن به منزل و در حین مطالعه کتاب استفاده کنید تا هر نکته ای در همان لحظه به ذهنتان رسید یادداشتش کنید اگر زمان کافی دارید بهتر از خودکار های رنگی و ماژیک هایلایتر استفاده کنید شکلکها و نمادها را نیز فراموش نکنید ریرا هر چقدر نوشته هایتان بصری تر باشد نیمکره راست بیشتر درگیر می شود و در به خاطر سپردن به شما کمک فراوانی خواهد کرد
همچنین از شما دوستان عزیز می خواهم از هر کدام از روشهای زیر اگر قبلا و یا بعد از آشنایی در این مقاله استفاده کردید تجربیات خودتان را با ما در زیر همین مقاله به اشتراک بگذارید
اگر علاقه مند هستید با یکی از بروزترین و مفید روشهای مطالعه آشنا شوید پیشنهاد می کنم که مقاله روش مطالعه sq4r : با شش قدم هر آنچه را که می خواهیم به حافظه بلند مدت بفرستیم را حتما مطالعه کنید